Woonzorgcentra worden steeds vaker geconfronteerd met vragen over palliatieve en levenseindezorg. Enerzijds is dit een uitdagende oefening, anderzijds biedt de omgeving van een woonzorgcentrum unieke mogelijkheden: de medewerkers hebben een nauw contact met de bewoners en hun naasten en er is binnen het woonzorgcentrum vaak een multidisciplinaire samenwerking.
Palliatieve zorg is een basistaak voor alle zorgverleners in een woonzorgcentrum. Om hen hierin wegwijs te maken en te ondersteunen, stellen wij onze expertise beschikbaar.
Samenwerkingsovereenkomst (tussen het woonzorgcentrum en Pallion vzw)
Elk woonzorgcentrum heeft de taak om een goede palliatieve zorgcultuur uit te bouwen. De Coördinerend-Raadgevend Arts (CRA) en de referentiepersoon palliatieve zorg zijn, samen met directie, verantwoordelijk voor de uitwerking van een gestructureerde en georganiseerde palliatieve zorg. Ieder woonzorgcentrum is verplicht een functionele binding, een samenwerkingsovereenkomst, te hebben met het netwerk palliatieve zorg van de regio. In Limburg is dat Pallion vzw. Voor meer informatie verwijzen we naar het KB dd 15 juli 1997 (BV 31.07.1997).
Pallion herwerkte de samenwerkingsovereenkomst n.a.v. het veranderende zorglandschap. De organisatie, de doelstellingen en de wederzijdse modaliteiten werden opnieuw geformuleerd. Pallion vzw verbindt woonzorgcentra en stimuleert alle medewerkers om de zorg en begeleiding voor de bewoners (en hun naasten) met een levensbedreigende aandoening zo goed mogelijk te faciliteren en te organiseren. De samenwerkingsovereenkomst is een waardevolle stap hierin en biedt kansen: uitwisselen van kennis, samen doelen realiseren en van mekaar leren! Het sluiten van een nieuwe overeenkomst is dan ook meer dan het zetten van een handtekening. Beide organisaties, Pallion en het woonzorgcentrum, gaan samen de verbintenis aan om de best mogelijke zorg te bieden aan bewoners in hun laatste levensfase. Dit vraagt om een investering van tijd maar iedere kleine stap is van groot belang om palliatieve zorg te optimaliseren!
Ieder woonzorgcentrum is uniek en verdient dus een persoonlijke aanpak. In functie van de overeenkomst, neemt Pallion vzw contact op om ter plaatse te komen kennismaken. Het eerste gesprek staat in het teken van elkaar ontmoeten, de verbintenis overlopen, wederzijdse verwachtingen kenbaar maken, de verdere samenwerking bespreken… Samen denken we na op vlak van zorg (begeleiden van bewoners, naasten en zorgverleners) en op vlak van beleidsondersteuning, steeds op maat van het woonzorgcentrum.
Een aantal weken na het eerste gesprek neemt Pallion vzw terug contact op om het engagement dat we samen zijn aangegaan, levend te houden. We zullen mekaar op regelmatige basis ontmoeten. Voor iedere specifieke vraag is Pallion vzw bereid mee te zoeken naar een passend antwoord en een gids te zijn doorheen palliatieve zorg!
Vorming, advies & begeleiding in woonzorgcentra
Voor het merendeel van de bewoners start palliatieve zorg reeds bij de opname in het woonzorgcentrum. De zorg in woonzorgcentra is gericht op het optimaliseren van de levenskwaliteit, wat ook de intentie is van palliatieve zorg.
Vaststellen dat een bewoner een volgende levensfase ingaat, blijft lastig. Bewust zijn dat die volgende fase eraan kan komen, is essentieel. De ‘surprise question’ kan hierin helpen: “Zou het je verbazen als deze persoon binnen het jaar komt te overlijden?” Zorgverleners zijn vaak de eersten die deze veranderingen opmerken. Het vroegtijdig detecteren van kantelmomenten (knipperlichten) helpt om tijdig de juiste zorg te bieden. Met het PALD-project begeleiden we woonzorgcentra in het herkennen van deze kantelmomenten.
Wanneer de bewoner de laatste levensfase ingaat, kan Pallion vzw advies en begeleiding bieden, zowel voor de bewoner, diens naasten als zorgverlenersteam. De ondersteuning kan bestaan uit telefonisch advies, advies ter plaatste (o.a. tijdens een teamoverleg, bedside teaching zoals het aanleren en gebruiken van een spuitaandrijver of ondersteunend zijn tijdens een gesprek met bewoner, familie,…), intervisie en debriefing naar aanleiding van een moeilijke casus. Pallion vzw heeft niet de intentie noch de opdracht om de zorg over te nemen maar streeft er naar om het woonzorgcentrum te ondersteunen in het aanbieden van kwaliteitsvolle palliatieve zorg.
Daarnaast organiseert Pallion ook vormingen om de deskundigheid van zorgverleners (in woonzorgcentra) te bevorderen zodat zij op hun beurt kwaliteitsvolle palliatieve en levenseindezorg kunnen bieden aan de bewoners. Expertise is een werkwoord: niet het weten is belangrijk, maar de kennis overbrengen zodat dit kan toegepast worden in het dagelijkse leven in het woonzorgcentrum.
Scan als werkinstrument voor zelf-analyse
Naar aanleiding van het nieuwe woonzorgdecreet uit 2019 en de bijhorende specificaties voor palliatieve zorg ontwikkelde het Agentschap Zorg en Gezondheid het ‘Referentiekader kwaliteit van zorg inzake vroegtijdige zorgplanning, palliatieve zorg en levenseindezorg in een woonzorgcentrum.’ Palliatieve Zorg Vlaanderen vormde dit referentiekader om tot scan, bedoeld als praktisch instrument ter zelfevaluatie voor woonzorgcentra. Met behulp van de zelfscan kunnen woonzorgcentra zelf inschatten wat er goed of minder goed loopt met vroegtijdige zorgplanning, palliatieve zorg en levenseindezorg. Op die manier kunnen er gefundeerde (beleids)keuzes gemaakt worden voor de toekomst.