Palliatieve zorg is er niet enkel voor de laatste weken of dagen van het leven, maar kan reeds opgestart worden vanaf het moment dat de diagnose van een levensbedreigende ziekte gesteld wordt. Hoe vroeger palliatieve zorg opgestart wordt, hoe beter. Onderzoek wijst uit dat een vroege opstart van palliatieve zorg de levenskwaliteit van de palliatieve patiënt en zijn naasten aanzienlijk verbetert. 

Wanneer ben je palliatief? Wanneer terminaal?

Iemand wordt als palliatief beschouwd als er geen genezing meer mogelijk is. Het gaat hier dus over patiënten met een ongeneeslijke aandoening, los van zijn/haar levensverwachting. Palliatief betekent: de patiënt is ziek en zal overlijden aan de gevolgen van die ziekte maar we weten niet precies wanneer. We denken dan niet enkel aan iemand met kanker, wanneer hij of zij uitbehandeld is maar ook aan personen met dementie, COPD, ALS, orgaanfalen, dementie, … ziektes waar mensen niet van kunnen genezen.

Palliatief verschilt hier in t.o.v. terminaal! Dit begrip doet wél een uitspraak over de levensverwachting van de patiënt. Terminale zorg situeert zich rond het bed van de patiënt wanneer er verwacht wordt dat hij/zij spoedig zal overlijden. (Als vuistregel hanteren we hier binnen de week.)

De PICT-schaal is een eenvoudig en praktisch meetinstrument dat zorgverleners helpt afwegen of iemand al dan niet palliatief is. Dit werd in het leven geroepen nadat in de praktijk ondervonden werd dat patiënten vaak te laat als palliatief benoemd werden. Hierdoor mist hij/zij de gepaste palliatieve zorg en is er enkel nog tijd voor terminale zorg. Een ruimere aanlooptijd geeft echter de mogelijkheid om dieper in te gaan op wat belangrijk is voor de patiënt; niet enkel fysiek comfort, maar ook aangepaste psycho-sociale ondersteuning. Door het vroeger inschakelen van palliatieve zorg kan er geanticipeerd worden op wat er nog op het pad zal komen en kan er tijdig ingespeeld worden op kantelmomenten in het proces, zoals de keuze van al dan niet een ziekenhuisopname, sondevoeding, chemo- of radiotherapie e.a.

De PICT-schaal start met de vraag: “Zou je verrast zijn mocht de patiënt binnen het jaar komen te overlijden?” Op die manier worden zorgverleners aan het denken gezet over de fase van het ziekteproces waarin de patiënt zich bevindt, de weerbaarheid en de fysieke toestand van de patiënt. Indien het antwoord “Nee, ik zou niet verrast zijn” is, kan dat een signaal zijn om palliatieve zorg op te starten.